Algemeen, octrooien, modellen, domeinnamen,
handelsnamen, auteursrecht, merken en naburige rechten.
Veelgestelde vragen over auteursrecht:
1. Welke begrippen staan centraal bij het auteursrecht?
2. Wat ie een werk volgens de Auteurswet?
3. Is het originaliteitvereiste zelfde als de nieuwheid?
4. Hoe origineel moet een werk zijn?
5. Mag een werk geïnspireerd zijn op een ander werk?
6. Wie moet bewijzen brengen wanneer twee werken erg op elkaar lijken?
7. Iemand zegt de maker van een werk te zijn, maar men kan anders bewijzen?
8. Waar kan de auteur zich tegen verzetten?
9. Welke handelingen vallen onder het openbaar maken?
10. Is doorgifte via de kabel van radio of TV signalen ook openbaarmaking?
11. Hoe lang is het auteursrecht geldig als de maker een rechtspersoon is?
12. Hoe lang is het auteursrecht geldig bij meerdere makers?
13. Hoe lang is het auteursrecht geldig als de maker niet bekend is?
14. Hoe lang is het auteursrecht van een film geldig?
15. Hoeveel kost het verkrijgen van auteursrecht?
16. Waar komt het registreren voor auteursrecht vandaan?
17. Wat is uitputting van het auteursrecht?
18. Is het toegestaan een uitgeput werk via een andere vorm te openbaren?
19. Is er ook bij publicatie zonder een bepaalde drager sprake van uitputting?
20. Kan het auteursrecht naast andere intellectuele rechten bestaan?
21. Mag ik citeren of parafraseren?
22. Wat is parafraseren?
23. Wat valt precies onder plagiaat?
24. Wanneer wordt parafraseren gezien als plagiaat?
25. Is plagiaat hetzelfde als schending van het auteursrecht?
26. Hoe kan ik een idee uitwerken voor auteursrechtelijke bescherming?
27. Is een bewerking van een publiek domein werk ook publiek domein?
28. Wat zijn naburige rechten?
29. Waarom zijn er naburige rechten?
30. Wat zijn morele of persoonlijkheidsrechten?
31. Waar kan de maker op grond van morel rechten zich tegen verzeten?
32. Mogen de persoonlijkheidsrechten worden overgedragen?
33. Mogen ook foto’s worden geciteerd?
34. Wat is essentieel te weten bij het citeren?
35. Wat is een goede bronvermelding?
36. Is een vertaling auteursrechtelijk beschermd ?
37. Is een verzameling gegevens auteursrechtelijk beschermd?
38. Wat is de geschriftenbescherming?
39. Wanneer is iets een parodie?
40. Mag ik een parodie maken van andermans werk?
41. Wat is een portretrecht?
42. Mag ik één op de openbare weg gemaakte foto van iemand publiceren?
43. Mag ik foto’s publiceren als de fotograaf onbekend is?
44. Wat kan ik doen als ik een anonieme foto toch wil publiceren?
45. Wie heeft het auteursrecht, mijn werkgever of ik?
46. Wie heeft het auteursrecht, de opdrachtgever of een freelancer?
47. Mag de opdrachtgever van een freelancer het werk publiceren?
48. Is het auteursrecht online anders dan offline?
Antwoorden
1. Welke begrippen staan centraal bij het auteursrecht?
Centraal staan de begrippen werk, maker (auteur), openbaarmaking en verveelvoudiging.
2. Wat ie een werk volgens de Auteurswet?
In artikel 10 van de Auteurswet staat een opsomming van zaken die onder werken vallen. Dit zijn onder andere: boeken, toneelstukken, muziekstukken en aardrijkskundige kaarten, maar ook foto’s, films en computerprogramma’s.
3. Is het originaliteitvereiste zelfde als de nieuwheid?
Origineel wil niet zeggen dan het niet (gedeeltelijk) overgenomen mag zijn. Echter, volstrekte nieuwheid is niet vereist. Het werk mag best lijken op een ander werk, zolang dat maar toevallig is.
4. Hoe origineel moet een werk zijn?
Wanneer iemand zelf een werk maakt, voldoet hij al aan het originaliteitcriterium. Het kan ook voorkomen dat twee mensen onafhankelijk van elkaar hetzelfde werk maken.
5. Mag een werk geïnspireerd zijn op een ander werk?
Ja. Een werk kan ook dienen als inspiratie voor een ander werk, maar dat andere werk mag niet bestaan uit een bewerking of nabootsing daarvan. In het algemeen kan het erg lastig zijn om te bepalen of een werk ter inspiratie diende voor een nieuw werk of bewerkt is tot dat nieuwe werk.
6. Wie moet bewijzen brengen wanneer twee werken erg op elkaar lijken?
Wie wordt geconfronteerd met de beschuldiging dat hij het werk overgenomen of afgekeken heeft, en stelt dat de gelijkenis puur toeval is, moet dat bewijzen. Dat wil zeggen dat de bewijslast omgekeerd is aangezien een puur toevallige gelijkenis in het auteursrecht zelden voorkomt.
7. Iemand zegt de maker van een werk te zijn, maar men kan anders bewijzen?
In dat geval vervalt het auteursrecht voor de persoon die zichzelf, misschien zelfs te kwader trouw, als de maker heeft voorgedaan.
8. Waar kan de auteur zich tegen verzetten?
De auteur kan zich tegen inbreuk verzetten dat wil zeggen tegen verveelvoudiging of openbaarmaking van zijn werk zonder zijn toestemming. Daarnaast kan hij zich ook verzetten tegen publicatie zonder naamsvermelding, tegen onredelijke wijzigingen en tegen verminking van het werk, zelfs als hij de rechten heeft overgedragen.
9. Welke handelingen vallen onder het openbaar maken?
Het uitzenden van muziek en films, laten horen van muziek, opvoeren van een toneelstuk, uitvoeren van een muziekstuk, voorlezen uit een boek in de bibliotheek, vertonen van een film, het drukken van tijdschriften, persen van cd’s, online aanbieden van beeld, muziek en teksten zijn bijvoorbeeld allemaal vormen van openbaarmaking.
10. Is doorgifte via de kabel van radio of TV signalen ook openbaarmaking?
Ja, en dit vereist dus betaling aan en door de kabelexploitant.
11. Hoe lang is het auteursrecht geldig als de maker een rechtspersoon is?
Bij een werk gemaakt door een rechtspersoon geldt een tijdsduur van 70 jaren na de eerste publicatie van dat werk.
12. Hoe lang is het auteursrecht geldig bij meerdere makers?
In het geval een werk door meer dan één persoon gemaakt is vervalt het auteursrecht 70 jaar na het overlijden van de langstlevende.
13. Hoe lang is het auteursrecht geldig als de maker niet bekend is?
In het geval van een anonieme maker duurt het auteursrecht 70 jaar nadat het werk voor het eerst openbaar is gemaakt.
14. Hoe lang is het auteursrecht van een film geldig?
Het auteursrecht op een film vervalt 70 jaar na het overlijden van de laatste van een hele groep medewerkers aan de film zoals de hoofdregisseur, de scenarioschrijver, de schrijver van de dialogen en de componist van de filmmuziek.
15. Hoeveel kost het verkrijgen van auteursrecht?
Auteursrecht kost niets en ontstaat van rechtswege.
16. Waar komt het registreren voor auteursrecht vandaan?
Registreren om auteursrecht te krijgen is een concept dat is komen overwaaien uit de VS. Tot 1989 gold daar een registratievereiste waarvoor de maker een exemplaar van zijn werk moest opsturen naar de Copyright Office, en had dan pas het auteursrecht. In 1989 werd ook in de VS de Berner Conventie van kracht, waardoor de registratie als noodzakelijke eis verviel.
17. Wat is uitputting van het auteursrecht?
Wanneer een werk wordt vastgelegd in een drager, zoals een boek of een compact disc, dan leidt verkoop van die drager tot uitputting van het auteursrecht daarop. Dat wil zeggen dat iedereen die drager zonder toestemming te vragen door mag verkopen.
18. Is het toegestaan een uitgeput werk via een andere vorm te openbaren?
Nee. U mag het werk niet openbaren door het bijvoorbeeld te verhuren of het op de radio uit te zenden. Eveneens is het niet toegestaan om het werk uit die drager te nemen, te bewerken en dat verder te verspreiden. Zo mag je bijvoorbeeld ook niet de afbeeldingen uit een kalender knippen, inlijsten en als afzonderlijke schilderijtjes verkopen.
19. Is er ook bij publicatie zonder een bepaalde drager sprake van uitputting?
Nee. Een radio- of TV- programma bijvoorbeeld mag nooit worden herverspreid, ook al wordt het ongecodeerd uitgezonden en kan iedereen het opnemen.
20. Kan het auteursrecht naast andere intellectuele rechten bestaan?
Geheel los van het auteursrecht op een werk bestaat er, indien van toepassing, ook de mogelijkheid octrooi op te krijgen of het werk als merk of model te deponeren.
21. Mag ik citeren of parafraseren?
U mag gerust citeren of parafraseren mits je de bron vermeld en u duidelijk uw eigen bijdrage scheidt van hetgeen u van het originele overneemt.
22. Wat is parafraseren?
Andermans tekst in je eigen woorden weergeven heet parafraseren.
23. Wat valt precies onder plagiaat?
Niet alleen het overnemen van een hele tekst maar ook een kort stukje overnemen dat binnen de grenzen van een citaat valt, is plagiaat wanneer je geen bronvermelding geeft.
24. Wanneer wordt parafraseren gezien als plagiaat?
De grens tussen parafraseren van grote stukken tekst en plagiaat is erg vaag. Om plagiaat te verbergen, wordt namelijk vaak de tekst ietwat aangepast, bijvoorbeeld door synoniemen te gebruiken of zinnen herschrijven, maar zonder bronvermelding blijft het plagiaat.
25. Is plagiaat hetzelfde als schending van het auteursrecht?
Nee. Als het auteursrecht op een werk is afgelopen, mag je het van de wet vrijelijk gebruiken. Presenteer je het dan als je eigen werk, dan pleeg je toch plagiaat.
26. Hoe kan ik een idee uitwerken voor auteursrechtelijke bescherming?
De uitwerking of de concretisering van een idee kan op verschillende manieren plaatsvinden. Bijvoorbeeld door het maken van een prototype, door het ten gehore brengen of door het (in woorden) te beschrijven.
27. Is een bewerking van een publiek domein werk ook publiek domein?
Een bewerking of reproductie van een publiek domein werk hoeft niet automatisch ook publiek domein te zijn.
28. Wat zijn naburige rechten?
Naburige rechten lijken erg op auteursrecht (zijn daar naburig aan) en beschermen onder andere het werk van uitvoerende kunstenaars (musici, artiesten, toneelspelers, acteurs), platenmaatschappijen en de omroep.
29. Waarom zijn er naburige rechten?
Naburige rechten regelen eigenlijk hetzelfde als het auteursrecht namelijk dat die uitvoerende kunstenaars, platenmaatschappijen en omroepen geld kunnen (terug)verdienen met hun werk. Ook hun toestemming is nodig als anderen hun werk willen gebruiken zodat ze enige zeggenschap houden over wat ze gemaakt hebben.
30. Wat zijn morele of persoonlijkheidsrechten?
Persoonlijkheidsrechten of morele rechten beschermen de band tussen de maker en zijn werk. Ze komen er op neer dat de maker van een werk zich kan verzetten onder andere tegen publicatie zonder naamsvermelding, tegen publicatie onder andermans naam of met een nieuwe titel, en tegen elke wijziging of verminking tenzij dat onredelijk is.
31. Waar kan de maker op grond van morele rechten zich tegen verzeten?
De maker heeft bijvoorbeeld het recht zich te verzetten tegen gebruik van zijn werk onder een andere naam dan de zijne, tegen een wijziging van het werk (tenzij verzet daartegen niet redelijk zou zijn) en tegen aantasting van zijn werk, die nadeel zou kunnen toebrengen aan zijn eer, naam of waarde.
32. Mogen de persoonlijkheidsrechten worden overgedragen?
De meeste persoonlijkheidsrechten kunnen worden overgedragen bij contract. Echter, van het recht zich te verzetten tegen verminking kan geen afstand worden gedaan, anders gaan de opdrachtgevers altijd dat recht op eisen, zodat ze vrijelijk kunnen gaan knoeien in het werk.
33. Mogen ook foto’s worden geciteerd?
Foto’s en illustraties mogen in hun geheel worden geciteerd. De grootte en werkwijze moet wel duidelijk verschillen van het oorspronkelijke werk.
34. Wat is essentieel te weten bij het citeren?
Essentieel is dat de bron en de maker van het werk worden vermeld, niet meer wordt geciteerd dan strikt nodig voor het doel (relevante citatie), het citaat slechts een klein onderdeel uitmaakt van het geheel en dat het citaat getrouw is (liefst letterlijk).
35. Wat is een goede bronvermelding?
Op zijn minst moet u de naam van de auteur, de titel en de publicatiedatum noemen. Staat de auteur niet expliciet genoemd, dan kunt u volstaan met de naam van de site.
36. Is een vertaling auteursrechtelijk beschermd ?
Ja. Een vertaling is op zichzelf een auteursrechtelijk beschermd werk, maar wel een verveelvoudiging van het origineel. De vertaler moet dus toestemming hebben van de auteur van het origineel om de vertaling te mogen verspreiden.
37. Is een verzameling gegevens auteursrechtelijk beschermd?
Een verzameling feitelijke gegevens kan auteursrechtelijk beschermd zijn wanneer uit de selectie de persoonlijke visie van de maker blijkt. Een bloemlezing bijvoorbeeld met de mooiste gedichten van die dichter is wel auteursrechtelijk beschermd.
38. Wat is de geschriftenbescherming?
Een ietwat apart onderdeel van het auteursrecht is de geschriftenbescherming, welke auteursrechtelijke bescherming geeft aan onpersoonlijke geschriften, zoals telefoonboeken. Hiermee kan de samensteller enkel anderen verbieden uit het onpersoonlijke geschrift over te nemen, maar niet om zelf de feiten uit het geschrift te verzamelen en bijeen te brengen.
39. Wanneer is iets een parodie?
Een parodie is een humoristische nabootsing van een werk, waarbij het contrast met het origineel werk overheerst. Een karikatuur bijvoorbeeld is een parodie in de vorm van een portret van een persoon.
40. Mag ik een parodie maken van andermans werk?
Ja. U mag bij een parodie elementen uit het origineel overnemen die nodig zijn om de parodie herkenbaar te maken maar dat mag niet bedoeld zijn om te concurreren met het origineel.
41. Wat is een portretrecht?
Normaliter mag een foto niet openbaar gemaakt worden zonder toestemming van de geportretteerde: hij heeft, zoals dat heet, een portretrecht op de foto. Echter, dit geldt alleen voor foto’s die in opdracht zijn vervaardigd.
42. Mag ik één op de openbare weg gemaakte foto van iemand publiceren?
Een foto van een persoon op de openbare weg is meestal te kwalificeren als “een portret dat vervaardigd is zonder daartoe strekkende opdracht”. In dat geval is openbaarmaking daarvan door de fotograaf niet geoorloofd als de geportretteerde (of zijn nabestaanden) een redelijk belang (bijvoorbeeld inbreuk op de privé- sfeer of commerciële belang bij bekendheden) tegen publicatie heeft. Dit geldt alleen als de gelaatstrekken van de geportretteerde hier herkenbaar op staan.
43. Mag ik foto’s publiceren als de fotograaf onbekend is?
Er zit auteursrecht op die foto’s. U moet dus aan elke fotograaf afzonderlijk toestemming vragen (en krijgen) voordat u ze mag publiceren. Weet u niet wie de fotograaf is, dan mag u die foto’s niet publiceren.
44. Wat kan ik doen als ik een anonieme foto toch wil publiceren?
De Stichting Foto Anoniem is een centrale instantie met een uitgebreid adressenbestand van fotografen. De stichting probeert dan de fotograaf te achterhalen, en stelt de vrager in contact met de fotograaf. Dan kunt u hem toestemming vragen. Lukt dat niet, dan kan de stichting een contract opstellen, waarbij u hen de normale tarieven betaalt .De stichting vrijwaart u dan tegen alle aanspraken van de fotograaf als die later ineens komt klagen.
45. Wie heeft het auteursrecht, mijn werkgever of ik?
Als de werkgever opdracht geeft aan een werknemer (in dienstverband) om een werk te maken, dan krijgt de werkgever de auteursrechten daarop, ook als dat niet tot de normale activiteiten van de werknemer behoort.
46. Wie heeft het auteursrecht, de opdrachtgever of een freelancer?
Een freelancer behoudt zelf de rechten, en de opdrachtgever moet dus elke keer toestemming vragen om het werk te publiceren of herpubliceren.
47. Mag de opdrachtgever van een freelancer het werk publiceren?
De opdrachtgever krijgt wel automatisch het recht om het werk te gebruiken voor het doel van de opdracht.
48. Is het auteursrecht online anders dan offline?
Nee, de Auteurswet geeft nu eenmaal een algemene regeling. Wat offline geldt, geldt dus ook online. U mag bijvoorbeeld een eigen privé kopie maken van werken die op het internet staan.